Görünüşe göre ispermeçet balinalarının söyleyecek çok şeyi var ve sıkı sıkıya bağlı aile gruplarında oldukça konuşkanlar. Öte yandan ispermeçet balinaları kambur balinaların bildiği gibi melodik bir şekilde şarkı söylemezler. Bunun yerine, Mors alfabesi ve patlamış mısır patlamasının bir karışımı gibi ses çıkaran uzun “tıklamalar” şeklinde sesler çıkarıyorlar. Şimdi ise yeni bir çalışma, ispermeçet balinalarının daha önce düşünülenden çok daha incelikli bir iletişime sahip olduğunu ortaya koyuyor. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü‘ndeki araştırmacılar ve Project CETI’den bilim insanları, makine öğrenimini kullanarak, bir “alfabe” gibi daha büyük bir ses kalıpları sözlüğü belirlediler. Araştırmacılar bunların muhtemelen bir dil gibi anlam ifade edecek şekilde birleştirilebileceğini söylediler.
Makine öğrenimi algoritmaları kullanıldı
Araştırmacılar balinaların ne söylendiğini deşifre etmek için yapay zeka destekli makine öğrenimi teknolojilerini kullanıyor. Balina seslendirmesi onlarca yıldır önemli bir araştırma konusu olsa da, bu yeni araştırmanın arkasındaki ekipler, konuşkan deniz memelileri arasında daha önce bilinmeyen bir nüans seviyesini ortaya çıkardıklarını öne sürüyorlar.
Araştırma kapsamında küçük bir Karayip adası olan Dominika açıklarında toplanan 8.719 ispermeçet balinasından toplanan veri setini analiz edildi. Toplanan verileri anlamlandırmak için makine öğrenimi algoritmaları hassas bir şekilde ayarlanıyor ve çıktılar da biyologlarla birlikte analiz ediliyor. Ekibin yöntemi, koda’ları tek tek inceleyen eski analizlere göre bir değişikliğe işaret ediyor. Sesler bağlam içinde, balinalar arasındaki iletişim olarak incelendiğinde daha zengin bir resim oluşuyor. Balinaların iletişimleri koda adı verilen tekrarlayan kalıplara ayrılıyor. Karayip ispermeçet balinaları için yaygın olanı, ilk iki klik sesini daha hızlı üç klik (1+1+3) sesinin takip ettiği şeklinde. Aile grupları arasında ise her biri farklı tıklama ve tempoya sahip düzinelerce koda olabiliyor. Bağlamsal ayrıntılar müzik terminolojisi kullanılarak sınıflandırılıyor. Buna tempo, ritim, süsleme ve rubato da dahil. Buradan yola çıkan ekip, ispermeçet balinası fonetik alfabesi olarak adlandırdıkları bir alfabe oluşturdu. Araştırmacılara göre bu fonetik alfabe, koda yapısında gözlemlenen değişkenliği sistematik olarak açıklamayı mümkün kılıyor. CSAIL direktörü Daniela Rus, “Bunun, insan dili dışındaki iletişimde, dilbilimsel örüntü ikiliği kavramına ilk defa örnek teşkil ettiğine inanıyoruz.” ifadelerini kullanıyor.
Araştırmacılara göre balinalar bu “kelimeleri” çeşitli bağlamlara göre farklı anlamlarda kullanabiliyor. Ayrıca ekip, doğada bu tip büyük kombinatoryal seslendirme sistemlerinin son derece nadir olduğunu ancak ispermeçet balinaları tarafından kullanılmaları, bunların sadece insana özgü olmadığını gösteriyor. Bu keşfe rağmen araştırmacılar, balinalar özelinde daha kapsamlı araştırmaların yapılması gerektiğini, balina “şarkılarının” gelişi güzel oluşmadıklarını ifade ediyor.
